Chính sách phát triển công nghiệp hỗ
trợ yếu kém, thiếu hấp dẫn đang khiến nhiều nhà đầu tư “đỏ mắt” tìm kiếm nhà
cung cấp linh kiện trong nước. Họ vẫn phải nhập khẩu là chính.

Tìm kiếm vô vọng
Tại Triển lãm Việt Nam - Nhật Bản lần thứ 5 về công nghiệp hỗ
trợ diễn ra ở Hà Nội vào đầu tháng 9 vừa qua, Toyota tham gia với một gian
trưng bày các sản phẩm muốn tìm kiếm nhà cung cấp trong các lĩnh vực hàn, dập,
đúc, nhựa và các chi tiết cao su. Nhưng mục đích này đã không đạt được và đây
là lần thứ 5 liên tiếp Toyota thất bại trong việc tìm kiếm nhà cung ứng linh kiện
thông qua triển lãm.
Việt Nam cho đến nay mới chỉ 210 DN tham gia ngành công nghiệp
phụ trợ ô tô và chủ yếu sản xuất các loại phụ tùng đơn giản, có hàm lượng công
nghệ thấp, như gương, kính, ghế ngồi, bộ dây điện, ắc quy, sản phẩm nhựa...
Các DN ô tô đang “lo ngay ngáy” khi Đề án phát triển công
nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đang trong quá trình
xem xét, phê duyệt đã đưa ra mục tiêu tập trung đẩy mạnh nội địa hóa. Những mẫu
xe có tỷ lệ nội địa hóa cao sẽ được ưu đãi lớn. Nhưng tìm đâu nhà cung cấp linh
kiện nội địa? Sau gần 20 năm, nội địa hóa và phát triển công nghiệp hỗ trợ vẫn
là điểm yếu nhất của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.
Ông Kinya Okada, Giám đốc bộ phận điều phối ngành máy in
laser của Công ty Canon Việt Nam mới đây đã đưa ra lời kêu gọi “nếu ai có thông
tin về DN Việt Nam cung cấp được linh kiện điện tử cho Canon, thì hãy thông báo
cho chúng tôi”. Tuy nhiên, chẳng có DN Việt Nam cung cấp linh kiện điện tử nào
xuất hiện.
Các DN Việt Nam sản xuất linh kiện điện tử đến nay vẫn hoàn
toàn vắng bóng, hoặc có nhưng không đạt yêu cầu. Lĩnh vực điện tử, dù có tên
trong hầu hết các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ nhiều năm qua, nhưng
đến nay ngành sản xuất này của Việt Nam vẫn là con số không.
Một DN Nhật đầu tư vào lĩnh vực điện tử tại Việt Nam cho biết,
từ khâu chuẩn bị đến đi vào hoạt động mất 2 năm và sau đó mất tới 2 năm nữa để
tìm kiếm các nhà cung cấp tại Việt Nam nhưng không có, lại phải nhờ đến các DN
từ Nhật Bản. Các nhà đầu tư Nhật tìm nhà cung cấp linh kiện bản địa suốt thời
gian dài nhưng vô vọng vì số lượng quá ít, sản phẩm cũng ít và chất lượng không
đạt yêu cầu. Có DN còn phải tìm kiếm nhà cung cấp qua danh bạ điện thoại.
Ngay như ngành công nghiệp xe máy, hiện tỷ lệ nội địa hóa đạt
mức trên 90% thì số lượng DN Việt Nam tham gia cung cấp linh kiện cũng không
nhiều và chỉ làm những sản phẩm đơn giản. Trong số các đơn vị tham gia sản xuất
linh kiện cung cấp cho DN xe máy FDI, tới 50% là nhà đầu tư đến từ Nhật Bản,
30% đến từ các nước khác như Hàn Quốc, Thái Lan... DN Việt Nam chỉ chiếm khoảng
20%. Nếu chia sản xuất linh kiện xe máy làm 2 loại là cứ có thiết bị sẽ làm được
và phải có nghiên cứu phát triển, thì các DN Việt Nam chỉ làm được loại thứ nhất,
tức là chỉ cần có thiết bị là làm được, còn loại thứ 2 phải có đầu tư cho
nghiên cứu phát triển thì không đóng góp được gì, chính vì vậy mà sản phẩm sản
xuất ra có giá trị gia tăng thấp.
Mất cơ hội
Nhiều DN cho biết, mục đích tăng tỉ lệ nội địa không phải để
chuẩn bị cho lộ trình hội nhập AFTA vào năm 2018 mà là để tăng tính cạnh tranh
cho sản phẩm. Theo tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), có tới 70% số
DN Nhật mong muốn tìm được nhà cung cấp tại Việt Nam. Tăng nội địa hóa tại Việt
Nam rất quan trọng bởi nó sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, đảm bảo thời gian cung
ứng hàng và nâng cao năng suất.
Hiện nguồn cung ứng từ Nhật Bản vẫn chiếm tới 55,3% và các
DN Nhật mong muốn giảm tỷ lệ nhập khẩu linh kiện từ Nhật Bản. Nếu không đạt được
yêu cầu về tỷ lệ nội địa hóa thì thời gian tới, khả năng cạnh tranh của các DN
Nhật Bản tại Việt Nam sẽ rất khó khăn.
Theo ông Motonobu Sato - Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại
Việt Nam (JBAV), cần phải tạo ra sự liên kết giữa DN Nhật Bản và Việt Nam để
cùng phát triển công nghiệp hỗ trợ, cùng chia sẻ, chuyển giao công nghệ, tuy
nhiên chính sách phải tốt và ưu đãi phải hấp dẫn cùng nguồn nhân lực được đào tạo
có chất lượng, nếu không sẽ chẳng có cơ hội.
Công nghiệp hỗ trợ yếu kém sẽ là thách thức lớn với Việt Nam
khi thời điểm hội nhập AFTA đến gần. Đến 2015 Hiệp định AFTA có hiệu lực và đến
2018 các sẽ dỡ bỏ hàng rào thuế quan, khi đó DN sẽ tự do hơn về biên giới, về
giao dịch kinh tế, họ sẽ cân nhắc xem tìm nơi đầu tư có môi trường thuận lợi để
đầu tư và tất nhiên những nơi có công nghiệp hỗ trợ phát triển mạnh như Thái
Lan, Indonesia... sẽ được ưu tiên, còn Việt Nam sẽ bị bỏ rơi.
Trần Thủy
Theo VEF
3,938
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN