Vì sao bị kiện?Đây là vụ kiện đầu tư
quốc tế đầu tiên mà Việt Nam giành chiến thắng thông qua phán quyết của Trọng
tài quốc tế.
Theo hồ sơ, ngày
29-12-2010, Công ty Luật Dardenne & Boyd, LLP (Mỹ, một công ty có kinh
nghiệm trong các vụ tranh chấp thương mại, đầu tư quốc tế), đại diện cho South
Fork, có văn bản gửi Sở KH&ĐT tỉnh Bình Thuận. Văn bản nêu: Văn phòng
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã nhận thông báo của Trọng tài
quốc tế, bắt đầu thủ tục giải quyết tranh chấp giữa South Fork và
UBND tỉnh Bình Thuận với số tiền yêu cầu bồi thường 3,75 tỉ USD.
Sở dĩ South Fork khởi
kiện, yêu cầu bồi thường số tiền trên vì họ cho rằng tỉnh Bình Thuận đã không
cấp sổ đỏ cho 330 ha đất trong 600 ha đất tại xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình mà
họ đã được Bộ KH&ĐT cấp giấy phép đầu tư vào năm 2004, bị tỉnh thu hồi dự
án. South Fork cho rằng từ tháng 4-2010, họ đã thông báo triển khai việc
đầu tư song tỉnh Bình Thuận lại cấp phép cho Công ty Cổ phần Đường Lâm vào
khai thác titan khiến cảnh quan bị đảo lộn, gây ô nhiễm trong vùng đất của dự
án. Đến tháng 9-2010, South Fork thông báo dừng toàn bộ hoạt động đầu tư
để chuẩn bị thủ tục khởi kiện UBND tỉnh Bình Thuận...

Một góc dự án South Fork đối mặt với bãi biển Vũng Môn, Hòa
Thắng tuyệt đẹp.
Dardene & Boyd cho
rằng thân chủ của họ thiệt hại 3,75 tỉ USD vì phải thiết kế lại dự
án và thất thoát lợi nhuận khi không xây dựng được khu du lịch… Đại diện
cho nguyên đơn cũng thừa nhận đây là con số “lớn đáng kinh ngạc” và để
ngỏ “thiện chí” thương lượng số tiền bồi thường trước khi trọng tài
phân xử.
Ngày 24-8-2011, luật sư
Dirk Pulkowski, Thường trực Trọng tài quốc tế, thông báo đến các bên liên
quan rằng vụ kiện của ông Michael L. McKenzie (chủ đầu tư Công ty South Fork)
đã được thụ lý. Luật sư cho biết: Hai đồng trọng tài viên John Y. Gotanda
- Chủ nhiệm, Giáo sư luật ĐH Luật Villanova (Mỹ) và Giáo sư luật
Campell McLachlan, ĐH Luật Victoria ở Wellington đã chọn ông Neil Kaplan -
cố vấn Trọng tài quốc tế ở Hong Kong làm trọng tài chủ trì trong
việc phân xử vụ kiện.
Làm những việc
không được phép
Về việc không cấp “giấy
đỏ” cho 330 ha đất đã giao cho Công ty South Fork, ông Nguyễn Văn Dũng,
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận, cho biết thời điểm đó, tỉnh cần làm
rõ về việc vốn góp và dấu hiệu chuyển nhượng dự án của South Fork.
Theo ông Dũng, ngay sau
khi UBND tỉnh bàn giao hơn 330 ha đất tại thực địa cho South Fork, tỉnh
đã lưu ý hai vấn đề mà trước đó South Fork có cam kết với tỉnh Bình
Thuận. Theo đó, sau ba tháng kể từ ngày có quyết định thuê đất (tháng
11-2009), South Fork phải hoàn thành việc góp vốn pháp định, nếu không
sẽ bị thu hồi dự án. Sau năm tháng mà South Fork chưa triển khai thực
hiện dự án thì tỉnh sẽ thu hồi quyết định giao đất đợt 1, dù có
hoàn thành việc góp vốn hay không.
Từ cam kết này, ngày
30-3-2010, UBND tỉnh đã mời South Fork đến thực địa để kiểm tra tiến độ
đầu tư. Tiếp đến, ngày 13-5-2010, tỉnh Bình Thuận một lần nữa mời
South Fork đi kiểm tra tiến độ đầu tư và lần này dự án South Fork vẫn
chưa có động tĩnh gì, dù đã gần nửa năm được giao đất.
Khúc mắc của vụ kiện là
tháng 6-2005, South Fork xin khai thác titan trong khu dự án nhưng tỉnh
Bình Thuận không đồng ý vì South Fork chưa được cấp phép trong lĩnh vực
này. Tiếp đến, tháng 7-2006, tỉnh Bình Thuận có thông báo không cấp phép
cho bất kỳ dự án khai thác titan nào trong diện tích đất của South
Fork chuẩn bị đầu tư. Thế nhưng sau đó South Fork có ba biên bản thỏa
thuận với Công ty Đường Lâm (tháng 8, 9 và 10-2008), cho Đường Lâm khai
thác titan trên diện tích hơn 120 ha của dự án. Tôn trọng thỏa thuận
của hai bên, tỉnh đã cấp phép cho Công ty Đường Lâm. Tuy nhiên, khu vực
cấp phép không nằm trong diện tích hơn 330 ha đất đã giao cho South Fork ở
giai đoạn 1.
Điều khó hiểu là năm
2008, khi South Fork chưa được giao đất, chưa đăng ký thuê đất nhưng lại
tự ý cho phép Đường Lâm vào khai thác titan trong dự án với giá 20 USD/tấn.
Các chứng từ cho thấy Đường Lâm đã chuyển gần 4 tỉ đồng cho South Fork…
Với những chứng cứ thu
thập, Bình Thuận đủ tài liệu phản biện yêu cầu khởi kiện của South Fork.
Phiên xử kéo
dài
Sau nhiều lần hòa giải
bất thành, tháng 9-2011 thủ tục tố tụng được Hội đồng Trọng tài quốc tế xác
lập. Địa điểm nguyên đơn và bị đơn được mời đến là London (Anh). Đến đầu tháng 7-2013,
Hội đồng Trọng tài quốc tế đã tổ chức phân xử vụ kiện tại Hong Kong. Sau bốn
ngày lắng nghe lập luận của hai bên, phiên xử chấm dứt mà chưa đưa ra phán
quyết.
Hội đồng Trọng tài quốc
tế có thời gian “nghị án” kéo dài. Đến tháng 12-2013, Hội đồng Trọng tài quốc
tế đã chính thức đưa ra phán quyết, bác đơn khởi kiện và buộc South Fork phải hoàn
lại toàn bộ chi phí theo kiện, kể cả phí luật sư và phí trọng tài. Theo một
nguồn tin, South Fork phải trả trong vụ kiện này là 1,6 triệu USD.
Luật sư Phạm Ngọc Hiếu
(Đoàn Luật sư TP.HCM), Thạc sĩ luật tư pháp quốc tế, cho biết theo quy định
UNCITRAL và quy định pháp luật quốc tế, sau khi có phán quyết còn phải qua các thủ
tục yêu cầu công nhận và thi hành phán quyết của trọng tài. Theo luật sư Hiếu,
để có thể buộc South Fork trả lại khoản tiền 1,6 triệu USD, các ngành chức năng
cần xác định tài sản của nhà đầu tư Michael Lee Mckenzie có tại Việt Nam, Mỹ
hoặc các nước khác nhằm tiến hành các thủ tục đề nghị công nhận và thi hành
phán quyết trọng tài.
PHƯƠNG NAM
Theo Pháp
luật HCM
- Ngày 4-11-2004, Bộ
KH&ĐT cấp giấy phép đầu tư xây dựng và kinh doanh tổ hợp du lịch,
dịch vụ giải trí, nghỉ dưỡng cao cấp ven biển và sân golf với tổng
vốn đầu tư 50 triệu USD cho Công ty TNHH South Fork. - Tháng 3-2008, tỉnh
Bình Thuận phê duyệt tiến độ phát triển và phân kỳ đầu tư dự án
Khu du lịch South Fork. - Tháng 11-2009, Bình
Thuận ra quyết định cho Công ty TNHH South Fork thuê hơn 330 ha đất trong
giai đoạn 1 nhưng hơn một năm, South Fork không triển khai hay tác động
gì để đầu tư theo cam kết. |
7,507
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN