Thực chất, hậu quả của những lãng phí này như nhau: thất
thoát, mất mát công, của của Nhà nước. Nhưng, với văn bản QPPL thì nguy hiểm
hơn, vì nếu ban hành mà không thực tế, không đi vào cuộc sống còn gây
“lãng phí” cả niềm tin trong dân chúng.
Tốn thời gian
Có Bộ, ngành mỗi năm xây dựng, ban hành trên dưới 100 Thông
tư. Mỗi Thông tư làm trong 6 tháng cùng với chi phí hội họp, khảo sát, thẩm
định thông qua... Quy trình làm luật nếu đổi mới, con số trên sẽ nhỏ lại, lãng
phí sẽ giảm đi.
Hàng năm, căn cứ chức năng, nhiệm vụ, các Bộ, ngành sẽ phê
duyệt Kế hoạch xây dựng văn bản QPPL trong năm. Theo đó, Bộ ít cũng vài chục
Thông tư, nhưng với những “siêu” Bộ quản lý đa ngành có khi phải lên tới hàng
trăm Thông tư và hàng ngàn Quyết định mỗi năm.
Chẳng hạn, ở Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
(NN&PTNT), cuối tháng 3/2013 Bộ trưởng Cao Đức Phát đã ký Quyết định phê
duyệt Kế hoạch xây dựng, ban hành văn bản pháp quy năm 2013 của Bộ, với 125 dự
án luật, Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng, Thông tư liên tịch
và Thông tư của Bộ NN&PTNT...
Con số này ở Bộ Tài chính còn lớn hơn: 7 dự án luật, 72 Nghị
định, Quyết định… thuộc thẩm quyền ban hành của Chính phủ, 141 Thông tư và
Thông tư liên tịch… được soạn thảo để trình và ban hành trong năm 2013. Riêng Bộ
Giao thông vận tải (GTVT) - một bộ kinh tế ngành, theo chương trình, 2 quý đầu
năm nay cũng đã và sẽ trình Chính phủ 10 Nghị định, chưa kể số Thông tư tiếp tục
sửa đổi và xây dựng mới.
“Theo quy định tại Thông tư Liên tịch 192/2010 của Bộ Tài
chính,Bộ Tư pháp và Văn phòng Chính phủ về lập dự toán, quản lý, sử dụng
kinh phí cho công tác xây dựng văn bản QPPL và hoàn thiện hệ thống pháp luật
thì chi phí xây dựng một Thông tư từ 10 - 15 triệu đồng, Nghị định là 20 - 30
triệu đồng. Còn thời gian thì có khi phải từ 1-2 năm hoặc lâu hơn để nghiên cứu,
khảo sát, hội thảo, thẩm định… mới hoàn thiện một số Thông tư, Nghị định hướng
dẫn thi hành một luật”, bà Nguyễn Thị Kim Anh, Quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ
NN&PTNT) dẫn chứng.
Trong 125 văn bản QPPL mà Bộ NN&PTNT phải xây dựng và
chuẩn bị xây dựng trong năm 2013, có tới 63 Thông tư, trong đó có 4 Thông tư
ban hành danh mục như: thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng và hạn chế sử dụng
tại Việt Nam, danh mục vật thể thuộc diện kiểm dịch thực vật… Trước đây, những
lĩnh vực này nếu có vấn đề phát sinh cần hướng dẫn… các Vụ, Cục chức năng
lại trình Bộ để ban hành Thông tư.
“Từ năm 2012 về trước, văn bản dạng này rất nhiều. Ví dụ như
năm ngoài, chúng tôi làm 66 Thông tư, trong đó có 28 cái là để ban hành danh mục
thuộc các lĩnh vực như thuốc bảo vệ thực vật, giống, chất xử lý cải tạo môi trường...
nhưng năm 2013 đã rút xuống còn 4 cái. Có nghĩa là đã tiết kiệm được khá nhiều
công sức của những người làm công tác pháp chế và quan trọng hơn là tập trung
hóa được các quy định vào một văn bản, nhằm giảm tình trạng một “rừng luật”
nhưng chồng chéo nhau.
Người dân, doanh nghiệp từ nay chỉ cần có trong tay một
Thông tư về ban hành danh mục là có hết tất cả những lĩnh vực mà họ quan tâm chứ
không phải tra cứu một “mớ” văn bản như trước nữa”, bà Kim Anh khẳng định.
Chưa nói đến chuyện tiền của mà chỉ làm một phép tính nhỏ về
mặt thời gian thì mới thấy sự rút gọn, đổi mới quy trình xây dựng, ban hành văn
bản ở Bộ NN&PTNT đã tiết kiệm được rất nhiều về mặt thời gian - điều mà Bộ
này cũng như nhiều Bộ, ngành khác trước đây vì một số lý do khác nhau vẫn chưa
cải tiến dẫn tới sự lãng phí không đáng có về thời gian vật chất, bởi theo tính
toán, trung bình phải mất khoảng 6 tháng mới có thể hoàn thiện một Thông tư.
Còn Nghị định thì lâu hơn, và chắc chắn cũng sẽ lãng phí nhiều
hơn. Xin đưa ra dẫn chứng, trước đây các Bộ, ngành từng ban hành tới 117 Nghị định
để hướng dẫn thi hành Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính, trong đó có Bộ có tới
hơn 10 cái, với nhiều nội dung trùng lắp, chồng chéo. Tuy nhiên, sau khi văn bản
này được nâng lên thành luật, số Nghị định hướng dẫn thi hành Luật này đã được
rút xuống còn 57 cái; bình quân mỗi Bộ chỉ ban hành 1 - 2 Nghị định; Bộ quản lý
đa ngành cũng chỉ có từ 5-6 Nghị định.
Mất niềm tin
Tư duy và quy trình làm luật nếu không đổi mới, nội dung
không sát thực tế không chỉ gây mất mát, thất thoát công, của của Nhà nước,
lãng phí thời gian mà còn làm “xói mòn” cả niềm tin trong dân chúng.
Nhân bàn việc này, chúng tôi dẫn lại chuyện “kinh doanh thịt
8 tiếng” trong Thông tư số 33/2012/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT để thấy rằng,
ngoài những đổi mới như đã nêu, Bộ này từng để xảy ra lãng phí trong xây dựng,
ban hành văn bản pháp quy, chí ít là ở văn bản quy định điều kiện vệ sinh, đảm
bảo an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh thịt… do cựu Thứ trưởng Diệp Kỉnh
Tần ký ban hành ngày 20/7/2012, nhưng sau đó đã bị hủy bỏ do quy định quá máy
móc, không phù hợp với điều kiện kinh doanh, sinh hoạt của người dân.
“Thịt 8 tiếng” đã được giới truyền thông bình chọn là một
trong những quy định gây tranh cãi nhất của năm 2012 bên cạnh một số quy định
thiếu khả thi của một số Bộ, ngành, địa phương khác. Ngay người ký ban hành văn
bản này, ông Diệp Kỉnh Tần sau đó cũng thừa nhận: “Nhìn chung ý muốn của Cục
Thú y là rất tốt, nhưng tính khả thi đúng là khó áp dụng”. Do vậy ngày
30/8/2012, Bộ này phải ký Quyết định số 2090/QĐ-BNN-TY ngưng hiệu lực thi hành
đối với Thông tư 33.
Liên quan tới vấn đề này, mới đây tại một cuộc họp triển
khai công tác xây dựng, thi hành văn bản QPPL và đề án của Bộ GTVT, các đơn vị
chức năng Bộ này nhận định, kế hoạch soạn thảo văn bản 6 tháng đầu năm 2013 của
ngành tuy không lớn nhưng các văn bản QPPL trong lĩnh vực GTVT có tính xã hội
hóa cao, liên quan trực tiếp đến sản xuất và sinh hoạt của nhiều người dân. Và
nhất là sau nhiều lần phải đối mặt với “sóng gió” dư luận mỗi khi ngành này cho
ra một chủ trương, đề xuất nên Bộ trưởng Đinh La Thăng đã yêu cầu các đơn vị
tham mưu trong quá trình xây dựng văn bản pháp quy phải hết sức thận trọng.
Cụ thể, Bộ trưởng GTVT chỉ đạo phải hết sức cân nhắc khi chỉnh
sửa và ban hành Thông tư 14 và Nghị định 93 về điều kiện kinh doanh vận tải bằng
ô tô cũng như Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTVT…
Tuấn Anh
Theo Pháp luật VN
3,088