Từ né,
cản đến hành hung nhà báo
Việc ban hành, duy trì và thực hiện tốt
Quy chế phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí đã giúp cho việc phát ngôn và
cung cấp thông tin cho báo chí của các Bộ, ngành, địa phương cơ bản đi vào nền
nếp, có định hướng... Đồng thời tạo cơ hội cho báo chí, công chúng tiếp cận đầy
đủ hơn những nguồn thông tin chính thống, hữu ích, tin cậy, chính xác, nhất là
đối với những sự kiện, vấn đề nóng, nhạy cảm. Điều này góp phần nâng cao nhận
thức của cộng đồng đối với các lĩnh vực quản lý nhà nước.
Luôn nhấn mạnh đến vai trò tuyên truyền
của báo chí trong sự phát triển và ổn định tình hình kính tế - xã hội, Thủ tướng
Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thường nhắc nhở các cơ quan, cá nhân thực hiện đầy đủ
trách nhiệm cung cấp thông tin chính thống, nhanh chóng, chính xác cho báo chí.
Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị cũng nhiều lần khẳng định “cung cấp
thông tin cho báo chí là nghĩa vụ và trách nhiệm của Hà Nội” vì báo chí đóng
vai trò quan trọng trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo, điều hành của chính quyền
thành phố.
Nhưng tổng kết 15 năm thi hành Luật
Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) thừa nhận tình trạng vẫn
“có một số địa phương, đơn vị, cá nhân chưa thực hiện đầy đủ các quy định của
pháp luật về báo chí, né tránh hoặc tìm cách không cung cấp thông tin cho báo
chí. Nhiều trường hợp cản trở tác nghiệp báo chí, thu giữ phương tiện làm việc
của phóng viên, nhà báo, thậm chí có người quá khích còn hành hung nhà báo”.
Qua giám sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục,
Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội thì việc trả lời trên báo chí của
các cơ quan chức năng chưa được thực hiện nghiêm túc. Năm 2013, chỉ khoảng gần
30% tổng số đơn thư do các cơ quan báo chí chuyển đi được các cơ quan chức năng
xử lý.
Theo đánh giá của Bộ TT&TT, nguyên
nhân một phần do cán bộ, công chức, viên chức có thẩm quyền chưa nắm rõ được
trách nhiệm của việc xử lý kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo quy định
trong Luật Báo chí. Nhưng quan trọng là do quy định về trách nhiệm trả lời báo
chí trong các văn bản luật còn chung chung, chưa quy định chế tài xử lý khi các
cơ quan không thực hiện theo quy định, nên dù hành vi cản trở tác nghiệp báo
chí đã bị xử lý nghiêm nhưng cũng có nhiều trường hợp việc xử lý chưa thỏa
đáng, gây bất bình trong dư luận, nhất là trong giới báo chí.
Ngoài ra, thực tế vẫn có những cơ quan,
đơn vị, người dân phản hồi thông tin trên báo chí không đúng vì khi kiểm tra
thông tin báo chí đăng, phát thì nội dung phản hồi không chính xác. Trung bình
mỗi năm gần đây, Bộ TT&TT tiếp nhận và xử lý khoảng gần 300 đơn thư khiếu nại,
tố cáo trong lĩnh vực báo chí, chủ yếu là khiếu nại nội dung thông tin trên báo
chí.
Nguyên nhân đều do cơ quan báo chí không
thực hiện đúng và đầy đủ các quy định của pháp luật về báo chí, trong đó vi phạm
thông tin sai sự thật chiếm tỷ lệ khá lớn, thể hiện ở nhiều mảng bài viết: vụ
án, các vấn đề tiêu cực trong xã hội, đời tư cá nhân, lịch sử dân tộc, chính
sách của Nhà nước...
Nhưng có lẽ cũng một phần là do việc
cung cấp thông tin từ phía các chủ thể nắm giữ thông tin chính thống còn rụt rè
nên trước sức ép về nhiệm vụ tuyên truyền, nhiều nhà báo đã phải xử lý thông
tin từ các nguồn không chính thống và không loại trừ việc suy diễn chủ quan, dựa
vào nhận thức về vấn đề mà chưa có sự kiểm chứng thông tin...
Cần
làm “gắt” về trách nhiệm cung cấp thông tin
Để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn hoạt động
báo chí hiện nay và triển khai thi hành Hiến pháp 2013, Luật Báo chí mới thay
thế Luật Báo chí ban hành năm 1990 và Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
Báo chí năm 1999 đang trong quá trình xây dựng, trong đó Điều 38 của Dự thảo
qui định về cung cấp thông tin cho báo chí.
Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp, qui định này
mới chỉ giới hạn các cơ quan có quyền không cung cấp thông tin về các vụ án
đang trong quá trình điều tra, truy tố… là chưa đủ mà cần bổ sung việc cung cấp
thông tin thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan. Còn theo đánh giá
của chính những người sẽ được hưởng lợi từ qui định này thì “nội dung về cung cấp
thông tin cho báo chí trong Dự thảo này còn nhạt”.
Ông Vũ Thế Lân – nguyên Trưởng ban Chính
trị xã hội báo Nhân dân thấy rằng, cần qui định chế tài về trách nhiệm của cơ
quan, tổ chức, cá nhân nếu “né tránh cung cấp thông tin cho báo chí”. Nhận xét,
qui định cung cấp thông tin cho báo chí theo Dự thảo Luật “quá lạc hậu”, ông Trần
Hoàng Hưng - Phó Tổng Biên tập Tạp chí
Dân chủ và Pháp luật, Bộ Tư pháp cho rằng, qui định này cần được mở rộng để
tương thích với yêu cầu quản lý nhà nước hiện nay.
Quyết liệt hơn, ông Nguyễn Minh Quang –
Tổng Biên tập Báo Báo Khoa học và Đời sống kiến nghị Dự thảo Luật cần qui định
cho cơ quan báo chí được “kiện ra tòa” nếu cơ quan có thẩm quyền không trả lời
ý kiến, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân do cơ quan báo chí chuyển đến
mới đảm bảo trách nhiệm của cơ quan, tổ chức đối với quyền tự do báo chí, quyền
tự do ngôn luận trên báo chí của công dân để giải quyết tình trạng “chậm trễ”
trả lời báo chí.
Minh Vân
Theo Pháp luật Việt Nam
Dự
thảo Luật báo chí sửa đổi Điều
37. Trả lời trên báo chí 1. Người đứng đầu cơ quan
báo chí có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trả lời vấn
đề mà công dân nêu ra trên báo chí; cơ quan, tổ chức, cá nhân được yêu cầu có
trách nhiệm trả lời trên báo chí.
2. Cơ quan, tổ chức, công
dân có quyền yêu cầu cơ quan báo chí trả lời vấn đề mà cơ quan báo chí đã
thông tin; cơ quan báo chí có trách nhiệm trả lời trên báo chí. Điều
38. Họp báo 1. Tổ chức, công dân muốn
họp báo phải thông báo bằng văn bản trước 24 giờ của ngày làm việc tính đến
thời điểm dự định họp báo cho cơ quan quản lý nhà nước về báo chí ở địa
phương nơi tổ chức họp báo. 2. Việc họp báo chỉ được tổ
chức khi cơ quan quản lý nhà nước về báo chí chấp thuận; trường hợp cơ quan
quản lý nhà nước về báo chí không có văn bản trả lời trong thời gian quy định
tại khoản 1 Điều này, tổ chức, công dân được tiến hành họp báo.
Nội dung họp báo phải đúng với nội dung đã được cơ quan quản lý nhà nước
về báo chí chấp thuận. 3. Cơ quan quản lý nhà nước
về báo chí có quyền không chấp thuận hoặc đình chỉ cuộc họp báo nếu thấy có dấu
hiệu vi phạm pháp luật hoặc nội dung họp báo vi phạm Điều 11 Luật này. 4. Cơ quan, tổ chức, đoàn
đại biểu, cá nhân nước ngoài có nhu cầu họp báo tại Việt Nam phải thực hiện
các quy định về hoạt động báo chí nước ngoài tại Việt Nam do Chính phủ quy định. |
3,534
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN