Hôm qua (15-10), báo Pháp Luật TP.HCM phối hợp
với Trung tâm Truyền thông giáo dục cộng đồng (MEC - thuộc Liên hiệp
Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam) tổ chức hội thảo với chủ đề “Bảo
vệ nguồn tin: Pháp lý và đạo đức báo chí”. Hội thảo được thực hiện vào
lúc Quốc hội chuẩn bị thảo luận việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống
tham nhũng (PCTN), mà theo dự thảo do Chính phủ trình, có bổ sung quan
trọng về nghĩa vụ của báo chí trong phối hợp, cung cấp thông tin cho cơ
quan có thẩm quyền trong công tác PCTN.
Báo chí phải bảo vệ nguồn tin
Ai cũng biết bảo vệ nguồn tin là nguyên tắc hết sức
quan trọng cần phải được bảo đảm trong hoạt động báo chí. Chức năng của
báo chí được xác định là phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn
đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân; phát hiện, nêu gương
người tốt, việc tốt, nhân tố mới; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi
phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực xã hội khác… Báo chí, người
làm báo chỉ có thể gánh vác được sứ mệnh ấy nếu được nguồn tin tin
tưởng, gửi gắm những thông tin mà họ nắm được, biết được.
Xét về trách nhiệm pháp lý được thể hiện trong Luật
Báo chí và cả khía cạnh đạo đức nghề nghiệp, niềm tin ấy chỉ có thể được
gây dựng nếu người làm báo sử dụng chính xác, đầy đủ, trọn vẹn thông
tin được cung cấp, không bị méo mó, hiểu sai lệch. Và quá trình khai
thác, công bố thông tin không làm tổn hại đến nguồn tin.

Các nhà báo đang tác nghiệp. Ảnh: HTD
Điều 7 Luật Báo chí hiện hành quy định: “Báo chí có
quyền và nghĩa vụ không tiết lộ tên người cung cấp thông tin nếu có hại
cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của viện trưởng VKSND hoặc chánh
án TAND cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra,
xét xử tội phạm nghiêm trọng”. Ở đây, vấn đề bảo vệ nguồn tin được quy
định như là một quyền đồng thời là một nghĩa vụ của cơ quan báo chí, của
nhà báo.
Quy định không rõ, gây nhiều hệ lụy
Qua một số lần điều chỉnh, dự thảo gần đây nhất của
Luật PCTN sửa đổi được bổ sung một khoản có nội dung: “Cơ quan báo chí,
phóng viên đưa tin về hành vi tham nhũng có trách nhiệm cung cấp thông
tin, tài liệu theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền để phục vụ cho việc
xác minh, làm rõ hành vi tham nhũng”.
Nội dung này, trong quá trình thẩm tra, đã được Ủy
ban Tư pháp của QH lưu ý là cần xử lý rõ ràng, tránh xung đột, mâu thuẫn
với các nguyên tắc pháp lý và chuẩn mực đạo đức về bảo vệ nguồn tin của
nghề báo.
Quy định như trong dự thảo Luật PCTN sửa đổi đặt ra
nhiều câu hỏi cần phải được làm rõ: Cơ quan có thẩm quyền ở đây cụ thể
là những cơ quan nào, cấp thẩm quyền nào? “Thông tin, tài liệu” mà cơ
quan pháp luật, cơ quan PCTN cần được cung cấp là thông tin mà báo chí
đưa về vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, hay nguồn tin mà dựa vào đó báo
chí phát hiện vấn đề? Quy định như dự thảo có phù hợp không? Có cự ly
hoặc mâu thuẫn với Điều 7 Luật Báo chí? Nếu có độ vênh với luật chuyên
ngành báo chí như vậy, hậu quả pháp lý là gì?...
Nếu không quy định rõ, mặc nhiên mở rộng phạm vi “cơ
quan có thẩm quyền” sẽ dẫn đến khả năng cơ quan báo chí, nhà báo phải
thường xuyên đối mặt với nguy cơ bị hạch hỏi, truy vấn nguồn tin từ
những cơ quan không có thẩm quyền nhưng muốn can thiệp, cản trở việc đấu
tranh chống tham nhũng của cơ quan báo chí, nhà báo, không loại trừ cả
những cơ quan là đối tượng bị báo chí đề cập trong việc chống tham
nhũng…
Bởi lẽ Luật Báo chí, Luật PCTN hiện hành cũng như dự
luật sửa đổi cũng thiết kế theo hướng nhà báo phải chịu trách nhiệm về
nội dung tác phẩm báo chí của mình; tổng biên tập, phóng viên chịu trách
nhiệm về việc đưa tin.
Pháp luật đừng trở thành rào cản
Tại Hội nghị Trung ương 5 bàn về PCTN, lãng phí mới
đây, đi tìm một trong những nguyên nhân của việc PCTN chưa đạt yêu cầu
đề ra, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặt câu hỏi: “Phải chăng là do chưa
phát huy mạnh mẽ vai trò giám sát của nhân dân, của công luận?”. Còn
trên thực tế, phóng viên hoạt động trong lĩnh vực PCTN gặp không ít khó
khăn khi tác nghiệp. Đó là hiện tượng cơ quan pháp luật, người có chức
vụ truy hỏi phóng viên về nguồn tin, thay vì cung cấp thêm thông tin cho
báo chí về vụ việc đang được phản ánh - đúng theo trách nhiệm cung cấp
thông tin mà Luật Báo chí đã quy định.
Chính vì nhận thức được tầm quan trọng của báo chí
trong chống tham nhũng, Luật PCTN hiện hành và ngay cả dự thảo sửa đổi
đều khẳng định: “Nhà nước khuyến khích cơ quan báo chí, phóng viên đưa
tin phản ánh về vụ việc tham nhũng và hoạt động PCTN”.
Thiết nghĩ, để báo chí tham gia PCTN có hiệu quả,
điều quan trọng là các quy định pháp luật liên quan - mà cụ thể ở đây là
các quy định trong dự thảo Luật PCTN sửa đổi - phải hợp lý, minh bạch,
rõ ràng để dễ dàng thực hiện, tránh trường hợp pháp luật lại trở thành
rào cản. Vì vậy, lắng nghe những phản ánh chân thực từ hoạt động nghề
nghiệp của người làm báo sẽ giúp có thêm những đề xuất tới Quốc hội,
Chính phủ và cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, nhằm hoàn thiện hơn
hành lang pháp lý cho nghề báo.
Điều 101: Vai trò và trách nhiệm của báo chí 1.Nhà nước khuyến khích cơ quan báo chí, phóng viên đưa tin phản ánh về vụ việc tham nhũng và hoạt động phòng, chống tham nhũng. 2. Cơ quan
báo chí có trách nhiệm biểu dương tinh thần và những việc làm tích cực
trong công tác phòng, chống tham nhũng; lên án, đấu tranh đối với những
người có hành vi tham nhũng; tham gia tuyên truyền, phổ biến pháp luật
về phòng, chống tham nhũng. 3. Cơ quan
báo chí, phóng viên có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến hành vi tham nhũng. Cơ
quan, tổ chức, cá nhân được yêu cầu có trách nhiệm cung cấp thông tin,
tài liệu đó theo quy định của pháp luật; trường hợp không cung cấp thì
phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. 4.Cơ quan
báo chí, phóng viên đưa tin về hành vi tham nhũng có trách nhiệm cung
cấp thông tin, tài liệu theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền để phục
vụ cho việc xác minh, làm rõ hành vi tham nhũng. 5.Cơ quan
báo chí, phóng viên phải đưa tin trung thực, khách quan. Tổng biên tập,
phóng viên chịu trách nhiệm về việc đưa tin và chấp hành pháp luật về
báo chí, quy tắc đạo đức nghề nghiệp. (Trích Dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng sửa đổi) |
NGHĨA NHÂN
Theo phapluattp.vn
3,738
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN