Thời gian qua, trung tâm cũng đã tiếp
nhận nhiều đơn yêu cầu trợ giúp làm giấy chứng minh nhân dân và đã trợ
giúp thành công. Tuy nhiên, qua công việc, chúng tôi thấy việc làm được
giấy chứng minh cũng không phải đơn giản vì vướng hộ khẩu. Do vậy tôi
mạnh dạn đề xuất cần có cơ chế, chính sách riêng về nhập hộ khẩu… làm cơ
sở cấp giấy chứng minh cho những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

Sau thời gian được trợ giúp của
trung tâm, các con của ông Đặng Thành Phát đã có giấy khai sinh nhưng chưa có
hộ khẩu và CMND. Ảnh: NH
Khó
nhập hộ khẩu vì vướng hợp đồng
Điều kiện để có giấy chứng minh là phải
có hộ khẩu thường trú, tức là phải có nhà ở hợp pháp hoặc được bảo lãnh. Với
các trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn như cha hoặc mẹ chết mà người kia bỏ
đi đâu không rõ, hiện sống với người thân; cha, mẹ chết trẻ sống với ông bà, cô
chú, có hộ khẩu thường trú nhưng nhà đã bán, hoặc cha hoặc mẹ đã bị xóa hộ khẩu
gốc… thì việc nhập hộ khẩu để làm giấy chứng minh cho các cháu là rất
khó.
Trước đây trung tâm tiếpnhận trường
hợp của cháu Châu Ngọc Phương, cha là Nguyễn Ngọc Khuy, có hoàn cảnh đặc biệt
khó khăn, cha mẹ không đăng ký kết hôn. Mẹ chết, cha có hộ khẩu gốc tại Bình
Chánh (TP.HCM) nhưng đã bị xóa, họ hàng không có người nào bảo lãnh nhập hộ
khẩu. Trung tâm đã tham gia làm khai sinh cho cháu nhưng đến giai đoạn nhập hộ
khẩu để àm các thủ tục tiếp theo thì vướng lại. Sau đó một người
dân đã bảo lãnh cho gia đình nhưng lại không thể làm hợp đồng cho thuê
nhà hay cho ở nhờ vì bản thân anh Khuy cũng không có chứng minh để thực
hiện các giao kết. Đến nay gia đình cháu vẫn chưa thể nhập hộ khẩu
vào đâu nên có thể thấy ngay trước mắt là cháu cũng sẽ không làm được
giấy chứng minh. Nếu cháu Phương có nguyện vọng đi học lên cao thì cũng không
thể vì cháu chỉ có mỗi giấy khai sinh.
Trường hợp khác là gia đình ông Đặng
Thành Phát có ba người con đã đến tuổi đăng ký cấp giấy chứng minh nhưng cũng
chưa thể làm được. Gia đình ông Phát có hộ khẩu TP nhưng căn nhà duy nhất người
mẹ đã bán, hiện nay phải đi ở thuê. Hỏi để nhập hộ khẩu lại nhà cũ thì
chủ nhà không đồng ý vì lo ngại nhiều việc không hay sẽ xảy ra.
Làm
cam đoan bảo lãnh là đủ
Việc cấp giấy chứng minh là hết sức cần
thiết cho mọi người, đặc biệt là cho những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó
khăn. Nếu không có giấy chứng minh các em sẽ rất khó thực hiện các
giao dịch bắt buộc phải xuất trình giấy tờ.
Trước đây hợp đồng thuê nhà ở phải được
lập thành văn bản, nếu thời hạn thuê từ sáu tháng trở lên thì phải có công chứng
hoặc chứng thực và phải đăng ký, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Năm
2010, Chính phủ ra Nghị quyết số 52, trong Phụ lục đính kèm như sau: Bãi bỏ quy
định bắt buộc công chứng một số hợp đồng, trong đó có hợp đồng thuê nhà ở. Quy
định này được khẳng định trong Thông báo số 63 của Văn phòng Chính phủ về kết
luận của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình thực thi phương án đơn giản hóa bãi bỏ
yêu cầu bắt buộc công chứng hợp đồng về nhà ở... Như vậy hiện nay hợp đồng cho
thuê nhà ở không bắt buộc phải công chứng. Tuy nhiên, với những người cha
mẹ không có giấy tờ tùy thân nên dù pháp luật không bắt buộc công chứng thì
cũng khó có thể ký hợp đồng thuê nhà hoặc hợp đồng cho ở nhờ để làm cơ sở
nhập hộ khẩu.
Do vậy, theo tôi cần vận dụng cho chủ
nhà viết tường trình cam đoan không khiếu nại đối với việc bảo lãnh cho nhập hộ
khẩu thay cho hợp đồng cho thuê, cho ở nhờ. Mặt khác cũng không nên quy định
bắt buộc diện tích nhà phải đảm bảo đủ 5 m2/ người trong trường hợp đặc biệt
khó khăn này.
Quản
lý bằng dữ liệu tin học Qua thực tế trên có
thể thấy việc muốn có giấy chứng minh phải có hộ khẩu, muốn có hộ khẩu phải
có nhà ở hợp pháp gây không ít khó khăn cho người dân. Được biết ngành công
an đã có cơ sở dữ liệu dân cư qua các cuộc điều tra dân số. Đội ngũ cảnh sát
khu vực quản lý hộ gia đình cũng đã quản lý tốt, thường xuyên cập nhật thống
kê dân số của địa bàn. Do vậy, cần nâng cấp hệ thống nhập cơ sở dữ liệu
công dân của toàn TP hướng đến quản lý dân cư trong toàn quốc bằng tin học
hóa, không phải cầm quyển sổ hộ khẩu. Nếu công dân có yêu cầu trích xuất xác
nhận thông tin về nhân thân hộ gia đình thì nhà quản lý có thể mở mạng thông
tin bảo mật nội bộ và xác nhận cấp theo yêu cầu, có thu phí sau mỗi lần cấp
hoặc công dân đến tuổi phải đăng ký cấp giấy chứng minh lần đầu hoặc cấp lại
mà không cần phải xuất trình hộ khẩu. Giải pháp tiếp theo nữa là không quy
định ghi địa chỉ, nơi cư trú trong giấy chứng minh thì sẽ giúp cho mọi
việc thuận lợi, gọn nhẹ hơn. |
HUỲNH TẤN ĐẠT, Phó Giám đốc Trung tâm
Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP.HCM
Theo
phapluattp.vn
4,726
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN