Những điểm mới trong cưỡng chế nợ thuế theo dự thảo Luật Quản lý thuế

Những điểm mới trong cưỡng chế nợ thuế theo dự thảo Luật Quản lý thuế (Hình từ internet)

Những điểm mới trong cưỡng chế nợ thuế theo dự thảo Luật Quản lý thuế

Cụ thể, những điểm mới trong cưỡng chế nợ thuế và các quy định về quản lý nợ như sau:

(1) Mục tiêu của chính sách

- Đảm đảm bảo phù hợp do thay đổi sắp xếp tổ chức bộ máy (Kế hoạch 141/KH-BCĐTKNQ18 ngày 6/12/2024 của Ban Chỉ đạo Chính phủ về định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ). Thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, cơ quan quản lý thuế đã được sắp xếp tổ chức lại theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý thuế.

- Đảm bảo thống nhất, phù hợp với các quy định của pháp luật liên quan; Đảm bảo cơ sở pháp lý, thích ứng với các diễn biến, yêu cầu đặt ra trong giai đoạn

- Tiếp tục đơn giản thủ tục cưỡng chế thì hành quyết định hành chính thuế, vừa tăng cường công tác cưỡng chế, vía tạo điều kiện cho người nộp thuế khắc phục khó khăn, ổn định khôi phục sản xuất xuất kinh doanh, có điều kiện thanh toán dần tiền nợ.

(2) Nội dung của chính sách

- Sửa đổi, bổ sung quy định về các trường hợp cưỡng chế nợ thuế để đảm bảo căn cứ pháp lý trong việc thực hiện áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế (Điều 124)

- Nghiên cứu sửa đổi quy định về biện pháp cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế (Điều 125)

- Đề xuất sửa đổi quy định về thẩm quyền quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế (Điều 126)

- Nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến quyết định cưỡng chế (Điều 127)

- Hoàn thiện các quy định về các biện pháp cưỡng chế (Điều 129, Điều 130, Điều 132, Điều 133, Điều 134, Điều 135)

(3) Các giải pháp thực hiện chính sách được lựa chọn và lý do lựa chọn thuế.

 - Giải pháp 1: Sửa đổi, bổ sung quy định về các trường hợp cưỡng chế nợ

Lý do lựa chọn giải pháp

- Khoản 1, khoản 2, khoản 3 Điều 124 chưa quy định rõ tiền thuế nợ gồm các loại tiền nào do đó cần quy định rõ tiền thuế nợ” thành “tiền nợ thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp để đảm bảo phù hợp với quy định khoản 17 Điều 3 “Tiền thuế nợ" là tiền thuế và các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước do cơ quan quản lý thuế quản lý thu mà người nộp thuế chưa nộp ngân sách nhà nước khi hết thời hạn nộp theo quy định", Điều 57 quy định về thứ tự thanh toán tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đảm bảo tránh phát sinh vướng mắc trong thực hiện;

Thời hạn nộp thuế đối với trường hợp bị ấn định thuế là thời hạn nộp thuế của tờ khai hải quan ban đầu, vì vậy, khi ấn định thuế có nhiều tờ khai đã quá thời hạn 90 ngày kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế. Do đó cần thiết phải bổ sung quy định trường hợp cơ quan hải quan thực hiện ấn định thuế thì thời hạn cưỡng chế là quá 90 kể từ ngày ban hành quyết định ấn định thuế để xử lý vướng mắc trong thực tế và đảm bảo căn cứ pháp lý trong quá trình thực hiện.

- Khoản 5 quy định được nộp dần tiền thuế nợ trong thời hạn nhưng không quá 12 tháng kể từ ngày bắt đầu của thời hạn cưỡng chế thuế. Quy định này chưa phù hợp vì thực tế đã có nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động kinh doanh, nợ thuế đã quá hạn cưỡng chế từ rất lâu, đến thời điểm hiện tại muốn quay lại sản xuất kinh doanh nhưng chưa thể có khả năng nộp ngay tiền thuế nợ, quy định hiện tại “không quá 12 tháng kể từ ngày bắt đầu của thời hạn cưỡng chế thuế" khiến cho rất nhiều trường hợp không được chấp nhận nộp dần, đánh mất khả năng thu hồi nợ.

Hiện nay có rất nhiều trường hợp vi phạm pháp luật về thuế như trốn thuế, chiếm đoạt tiền thuế, vi phạm pháp luật về thuế rồi bỏ trốn khỏi trụ sở kinh doanh; phát hành, sử dụng bất hợp pháp hóa đơn, nghi ngờ có buôn bán hóa đơn, nợ thuế và bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh (cơ quan thuế đã có thông báo người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký) cần phải áp dụng ngay các biện pháp cưỡng chế nợ thuế nhưng chưa được quy định tại Điều 124  Luật Quản lý thuế 2019.

- Giải pháp 2: Nghiên cứu sửa đổi quy định về biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế

Lý do lựa chọn giải pháp

Điều 125 Luật Quản lý thuế 2019 quy định về 7 biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế bao gồm: Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế, Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập: Dùng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, Ngưng sử dụng hóa đơn; Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên, Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế do cơ quan, tổ chức, cá nhân khác đang nắm giữ, Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề.

Về biện pháp trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế (điểm a khoản 1 Điều 125): Hiện nay tiền của đối tượng bị cưỡng chế ngoài việc có số tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng thì có thể được gửi ở các Công ty chứng khoán nếu tham gia hoạt động đầu tư chứng khoán. Do đó, cần thiết bổ sung các đối tượng này vào đối tượng phải thực hiện trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế để đảm bảo tăng cường hiệu quả của biện pháp cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Về việc chấm dứt hiệu lực của quyết định cưỡng chế (khoản 2 Điều 125): Khoản 2 Điều 125 Luật Quản lý thuế 2019 hiện hành quy định các biện pháp cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế quy định tại khoản 1 Điều này chấm dứt hiệu lực kể từ khi tiền thuế nợ được nộp đủ vào ngân sách nhà nước. Ngoài ra, còn trường hợp doanh nghiệp đã đủ điều kiện xóa nợ, đã được các cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định xóa nợ thì các khoản nợ trên không còn tồn tại nền các biện pháp cưỡng chế không còn tác dụng. Do đó, cần bổ sung trường hợp doanh nghiệp được xóa nợ là trường hợp chấm dứt hiệu lực của quyết định cưỡng chế.

- Giải pháp 3: Đề xuất sửa đổi quy định về thẩm quyền quyết định cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Lý do lựa chọn giải pháp

Đề xuất bổ sung mở rộng việc giao quyền cho cấp phó tại khoản 3 Điều 126 Luật Quản lý thuế 2019 theo hướng người có thẩm quyền cưỡng chế có thể giao quyền cho cấp phó. Việc giao quyền được thể hiện bằng quyết định, trong đó xác định rõ phạm vi, nội dung, thời hạn giao quyền. Cấp phó được giao quyền phải chịu trách nhiệm trước cấp trường và trước pháp luật về việc thực hiện quyền được giao. Người được giao quyền không được giao quyền cho người khác. Quy định bổ sung này sẽ tạo điều kiện cho cơ quan thuế cấp dưới chủ động công việc, dễ đăng trong việc xác định thẩm quyền cưỡng chế, thống nhất giữa thẩm quyền cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính và thẩm quyền cưỡng chế thì hành các quyết định hành chính khác.

- Luật quản lý thuế hiện hành chưa quy định về việc sửa đổi, bổ sung, huỷ quyết định cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế. Thực tế phát sinh trường hợp cơ quan quản lý thuế ban hành quyết định cưỡng chế nhầm lẫn hoặc bị doanh nghiệp khiếu nại hoặc do sai sót của cơ quan quản lý thuế, Do đó, cần bổ sung quy định về việc sửa đổi, bổ sung, huỷ quyết định cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế để đảm bảo căn cứ pháp lý trong quá trình thực hiện.

- Giải pháp 4: Nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến quyết định cưỡng

chế.

Lý do lựa chọn giải pháp

Hiện nay, các quyết định cưỡng chế phong tỏa tài khoản của người nộp thuế được cơ quan thuế gửi đến các ngân hàng thương mại... qua đường bưu chính nên chưa đảm bảo nhận ngay trong ngày ban hành quyết định; có một số trường hợp người nộp thuế khi nhận được thông tin về việc bị cưỡng chế tài khoản sẽ thực hiện rút các khoản tiền (nếu có) tại ngân hàng hoặc nhanh chóng mở thêm tài khoản ngân hàng khác để giao dịch, khiến cho biện pháp cưỡng chế tài khoản không đạt được hiệu quả cao.

Nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến việc trao đổi thông tin cưỡng chế bằng phương thức điện tử giữa cơ quan thuế với các ngân hàng thương mại để phục vụ cho công tác tự động hóa công tác cưỡng chế và sửa đổi về ngày bắt đầu hiệu lực của quyết định cưỡng chế để phù hợp với thực tế thực hiện, đảm bảo bạn hành quyết định cưỡng chế kịp thời khi NNT đến hạn phải cưỡng chế.

- Giải pháp 5: Hoàn thiện các quy định về các biện pháp cưỡng chế

Lý do lựa chọn giải pháp

+ Điều 129 Luật Quản lý thuế 2019 quy định biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản áp dụng đối với đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế có tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng khác. Thực tế phát sinh vướng mắc như sau:

Hiện nay tiền của đối tượng bị cưỡng chế ngoài việc có số tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng thì có thể được gửi ở các Công ty chứng khoán nếu tham gia hoạt động đầu tư chứng khoán. Do đó, cần thiết bổ sung các đối tượng này vào đối tượng phải thực hiện trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế để đảm bảo tăng cường hiệu quả của biện pháp cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Khi xác nhận thông tin số dư tài khoản tại ngân hàng, chỉ cục Hải quan tiếp tục làm quyết định trích tài khoản thì tiền đã được chuyến đi, chưa kịp thời phong tỏa tải khoản. Để tránh trường hợp đang trong giai đoạn xác minh tài khoản đối tượng bị cưỡng chế đã nhanh chóng rút tiền ra khỏi tài khoản cần thiết phải bổ sung quy định về phong tỏa tài khoản theo hướng ngay sau khi nhận được văn bản đề nghị xác minh tài khoản của cơ quan quản lý thuế, Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng, Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, tổng công ty lưu kỳ và bù trừ chứng khoán Việt Nam, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán có trách nhiệm phong tỏa ngay tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

 +) Nghiên cứu sửa đổi điểm a khoản 3 Điều 130 cụm từ "tài khoản ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước" thành "tài khoản nộp ngân sách nhà nước mở tại Kho bạc Nhà nước

Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 132 theo hướng: Khi thực hiện biện pháp cưỡng chế ngừng sử dụng hóa đơn, cơ quan quản lý thuế phải công khai trên cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý thuế trong thời hạn 24 giờ do thực tế việc áp dụng biện pháp này được thực hiện thường xuyên, liên tục. Số lượng thực hiện lớn, do đó khó thực hiện đăng tải lên phương tiện thông tin đại chúng (tốn kém chi phí và nguồn nhân lực) nên chỉ cần đăng trên cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý thuế.

Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 133 theo hưởng: Giá trị tài sản bị kê biên của đối tượng bị cưỡng chế tương đương với số tiền thuế nợ đã ghi trong quyết định cưỡng chế và chi phí cho việc tổ chức thi hành cưỡng chế để đảm bảo giá trị tài sản bị kê biên tương đương với số tiền thuế nợ cụ thể là bao hàm tất cả các khoản tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp của NNT ghi trên QĐCC,

Nghiên cứu bổ sung Điều 134 quy định về chế tài xử phạt đối với bên thứ 3 nếu không cung cấp thông tin hoặc cung cấp không đầy đủ cho cơ quan Thuế.

Sửa đổi, bổ sung điểm ở khoán 3 theo hướng: Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang có khoản nợ hoặc nằm giữ tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế không thực hiện nộp thay số tiền thuế bị cưỡng chế trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu của cơ quan quản lý thuế thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Chương XV của Luật này để thống nhất với khoản 3 Điều 130 (đối với biện pháp khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập) và phù hợp với thực tế thực hiện vì trên thực tế cơ quan thuế không thể chuyển nợ cho bên thứ 3 để áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với bên thứ 3,

Nghiên cứu bổ sung thêm các loại giấy tờ sau tại tên Điều 135, khoản 1 Điều 135 Luật Quản lý thuế: giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chi nhánh, văn phòng đại diện để bao quát các loại giấy phép kinh doanh của NNT

lý thuế có tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng khác. Thực tế phát sinh vướng mắc như sau:

Hiện nay tiền của đối tượng bị cưỡng chế ngoài việc có số tiền gửi tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng thì có thể được gửi ở các Công ty chứng khoán nêu tham gia hoạt động đầu tư chứng khoán. Do đó, cần thiết bổ sung các đối tượng này vào đối tượng phải thực hiện trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế để đảm bảo tăng cường hiệu quả của biện pháp cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Khi xác nhận thông tin số dư tài khoản tại ngân hàng, chỉ cục Hải quan tiếp tục làm quyết định trích tài khoản thì tiền đã được chuyến đi, chưa kịp thời phong tỏa tài khoản. Để tránh trường hợp đang trong giai đoạn xác minh tài khoản đối tượng bị cưỡng chế đã nhanh chóng rút tiền ra khỏi tài khoản cần thiết phải bổ sung quy định về phong tỏa tài khoản theo hướng ngay sau khi nhận được văn bản đề nghị xác minh tài khoản của cơ quan quản lý thuế, Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng, Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán có trách nhiệm phong tỏa ngay tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thì hành quyết định hành chính về quản lý thuế.

Xem thêm tại Dự thảo đề cương Luật Quản lý thuế (thay thế).

Nguyễn Tùng Lâm

61